ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα χιλίων περίπου μικρότερων ή μεγαλύτερων βράχων που υψώνονται έξω από την πόλη της Καλαμπάκας, κοντά στα Χάσια όρη και το όρος Κόζιακας. Λίγο πιο πέρα ο ποταμός Πηνειός αφήνει τα στενά της Πίνδου και εισβάλλει προς τη Θεσσαλική πεδιάδα. Στα νοτιοανατολικά φαίνεται ο ασβεστολιθικός βράχος της Θεόπετρας με το περίφημο σπήλαιο.

Μετέωρα επίσης ονομάζονται και τα μοναστήρια που από τον 14ο αιώνα άρχισαν να κτίζονται πάνω στους επιβλητικούς και απόκρημνους βράχους. Μέχρι τον 18ο αιώνα είχαν χτιστεί και είχαν (κατά καιρούς) δεχτεί μοναχούς πάνω από 40 μοναστήρια, σκήτες ή ασκητήρια. Σήμερα μοναχοί μονάζουν σε ορισμένα από αυτά (Μεγάλου Μετεώρου, Βαρλαάμ, Αγίου Στεφάνου, Ρουσάνου, Αγίας Τριάδας, Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, Αγίου Αντωνίου, Αγίων Θεοδώρων), ενώ τα υπόλοιπα έχουν ερημωθεί.

Το σύμπλεγμα των μετεωρίτικων μονών, το δεύτερο μετά το Άγιο Όρος σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, περιλαμβάνεται από το 1988 στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, ενώ το Νοέμβριο του 1995 με τον νόμο 2351/95 (ΦΕΚ Α’ 225) η περιοχή των Μετεώρων αναγνωρίστηκε ως ιερή, πράγμα που αποσκοπούσε «στην προστασία των μνημείων της περιοχής και των κειμηλίων που βρίσκονται σ’ αυτά καθώς και στη διασφάλιση του ιδιαίτερου θρησκευτικού της χαρακτήρα».

Από τη δεκαετία του 1960 άρχισαν σοβαρές οικοδομικές και αναστηλωτικές εργασίες στις μονές των Μετεώρων, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, υπό

την επίβλεψη και βοήθεια της 19ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Η ονομασία Μετέωρα είναι νεότερη και δεν αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς. Γύρω στα 1340 μ.Χ. ο άγιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης, κτίτορας της μονής Μεταμορφώσεως του Μεγάλου Μετεώρου, διάλεξε ως τόπο αναχώρησής του τον Πλατύ Λίθο ή Πλατύλιθο και τον ονόμασε Μετέωρον, ονομασία που έμελλε να καθιερωθεί και να γενικευθεί για το σύνολο των μετεωρίτικων βράχων και μοναστηριών. Η λέξη μετέωρος προέρχεται από τις λέξεις μετά + ἀείρω και σημαίνει αιωρούμενος, κρεμασμένος στο κενό, μεταξύ ουρανού και γης. Στο βίο του αγίου Αθανασίου του Μετεωρίτη βρίσκουμε και την ονομασία λιθόπολις, ενώ η αγιοστεφανίτισσα μοναχή Θεοτέκνη τα είχε αποκαλέσει «Το πέτρινο δάσος των Μετεώρων». Η πέτρινη πολιτεία των Μετεώρων έχει επίσης αποκληθεί από τον Léon Heuzey «Θηβαΐδα των Σταγών».